Thuyết con nhím (tên tiếng Anh: Hedgehoge Concept) bắt nguồn từ một câu chuyện ngụ ngôn Hy Lạp giữa một con nhím với một con cáo. Con cáo tuy ma mãnh, biết rất nhiều thứ, nhưng suy nghĩ của chúng lại hay bị phân tán. Chú nhím thì chậm chạp và không ồn ào như cáo, nhưng lại hiểu rõ nhất về thế mạnh của nó. Kết quả là, hết lần này đến lần khác, cáo bị nhím đánh bại. Câu chuyện ngụ ngôn trên nhằm nhắn nhủ hãy tập trung vào một điểm mạnh duy nhất của bản thân, bởi điều đó sẽ giúp chúng ta có lợi thế cạnh tranh, và giành nhiều khả năng chiến thắng hơn.

Thuyết con nhím trở nên phổ biến từ năm 2001 khi được Jim Collins phát triển hoàn thiện trong cuốn sách “Từ tốt đến vĩ đại”, một trong 20 tác phẩm có ảnh hưởng nhất thế giới về quản trị trong vòng 20 năm qua theo bình chọn của tạp chí Forbes.

Theo thuyết con nhím, nghề nghiệp lý tưởng của con là điểm giao thoa giữa 3 yếu tố: Thứ con thích; Thứ con giỏi và Thứ xã hội cần. Dựa trên thuyết con nhím, cha mẹ có thể cùng con hoạch định nghề nghiệp cho tương lai dựa trên các bước cơ bản như sau:

Cha mẹ hãy cùng con tìm ra điều gì là niềm yêu thích của con. Một số câu hỏi gợi ý sau:

• Con có hứng thú đặc biệt với môn học gì ở trường?
• Con có sở thích hay đam mê tìm hiểu về lĩnh vực gì?
• Việc gì khiến con say mê làm quên thời gian?

Cha mẹ cùng con tìm ra những điểm mà con có khả năng vượt trội, từ đó đưa ra những nghề nghiệp phù hợp với năng lực của con. Ví dụ, nếu con hay đạt điểm cao về môn Toán, hay có khả năng tính nhẩm khá nhanh tiền khi đi mua sắm cho cả nhà, rất có thể con có khả năng phân tích logic về số liệu, và con có thể lựa chọn các nghề nghiệp phù hợp như kế toán, kiểm toán, phân tích tài chính…

Dù có đam mê hay năng lực về lĩnh vực gì, thì lựa chọn nghề nghiệp của con cũng cần phù hợp với nhu cầu của xã hội. Nói cách khác, ngoài chuyện giúp con xác định đam mê và năng lực của mình, cha mẹ cũng nên cập nhật thường xuyên xu hướng về nghề nghiệp trong xã hội, để có cái nhìn thực tế hơn.

Cha mẹ cùng con lựa chọn ra nghề nghiệp phù hợp nhất.

Tiếp tục ví dụ ở trên, nếu con thích tính nhẩm nhanh, và hay được điểm cao trong môn toán, con có thể theo một trong các ngành như kiểm toán, kế toán, phân tích tài chính… Hiện tại, nghề phân tích tài chính đang có xu hướng đi lên khi ngày càng nhiều công ty, trong khi đó, thị trường hiện đã thừa nhân lực về kế toán, kiểm toán. Vậy nên, phân tích tài chínhlà nghề nghiệp thích hợp cho con và giúp con bớt được cạnh tranh, cũng như tăng cơ hội phát triển sự nghiệp.

Tuy nhiên, không phải lúc nào cũng có thể tìm được điểm giao thoa phù hợp. Chẳng hạn như con đam mê tìm hiểu về lịch sử và có kết quả học tập khá cao cho môn này. Thế nhưng, các ngành về lịch sử lại có rất ít cơ hội việc làm. Trong trường hợp này, thay vì làm nhà sử học, cha mẹ có thể linh hoạt giúp con tham khảo các ngành có liên quan đến lịch sử như làm về văn hoá trong các tổ chức phi chính phủ, giúp con tiếp cận được nhiều cơ hội hơn trong tương lai, mà vẫn thoả mãn sở thích ban đầu của con.

Sau khi đã xác định điểm giao thoa (nghề nghiệp đã chọn), cha mẹ cần giúp con đánh giá định kỳ lựa chọn của mình so với ba yếu tố còn lại theo gợi ý sau:

• Thứ con thích: Con có còn yêu thích nghề mình chọn hay không?
• Thứ con giỏi: Con có còn duy trì kết quả học tập cho các môn có liên quan đến nghề đó tốt hay không? Con có còn tự trau dồi kiến thức về các môn học đó hay không?
• Thứ xã hội cần: Nghề mà con chọn hiện đang có chiều hướng đi lên về nhu cầu không?

Từ kết quả đánh giá định kỳ, cha mẹ có thể cùng con đưa ra điều chỉnh bản thân sao cho phù hợp với cả ba yếu tố trên.

(Nguồn tham khảo: RMIT & Cha mẹ)

Tại GPA, chúng tôi sử dụng Chương trình Kuder Assessment, công cụ hướng nghiệp dựa trên cơ sở khoa học, phát triển lâu đời và được sử dụng rộng rãi tại Mỹ, kết hợp với nghiệp vụ của tư vấn viên, giúp quý phụ huynh và học sinh  tìm ra được “thứ con thích”, “thứ con giỏi” và “thứ xã hội cần”, từ đó giúp con có thời gian chuẩn bị cho tương lai và gia đình tiết kiệm được thời gian và tiền bạc.